“`html
ABD Başkanı Donald Trump, Yemen’de Husi militanlarına yönelik bir hava saldırısı gerçekleştirdiğini ve İran’a Husilere verdiği destekten vazgeçmesi gerektiği konusunda uyarıda bulundu. Husiler ise ABD’nin saldırılarına karşılık vereceklerini duyurdular; İran’dan ise yapılan herhangi bir saldırının cevapsız kalmayacağı yönünde bir açıklama geldi.
Trump, Cumartesi günü başlatılan bu operasyonun, Husilerin Kızıldeniz’deki ticari gemilere yönelik saldırılarından kaynaklandığını söyledi.
Husilere bağlı Sağlık Bakanlığı, hava saldırılarında en az 31 kişinin yaşamını yitirdiğini ve 101 kişinin yaralandığını bildirdi.
BBC’ye açıklamalarda bulunan Husilerin sözcüsü Muhammed Al-Bukhayti, mümkün olan her yerde Amerikan hedeflerine saldıracaklarını dile getirdi.
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, Pazar günü yaptığı açıklamada, Yemen’deki Husilere yönelik saldırıların süreceğini söyledi:
“Husiler, gemilerimize ve insansız hava araçlarımıza ateş etmeyi bıraktığında bu saldırılar sonlanır. O zamana kadar acıma göstermeyeceğiz.”
Reuters’a konuşan bir ABD’li yetkili, bu saldırıların haftalarca devam edebileceğini ifade etti.
Rusya, Washington’a saldırılara son verme çağrısında bulunurken, İran Dışişleri Bakanı Abbas Irakçi de “ABD, İran’a dış politika dikte etme yetkisine sahip değildir.” şeklinde bir açıklama yaptı.
Irakçi ayrıca, “İsrail’in uyguladığı soykırım ve terörizmi durdurun. Yemenlilerin ölmesine son verin.” ifadelerini kullanarak X hesabından paylaşımlarda bulundu.
Peki, Husiler kimdir?
Husilerin Geçmişi
Şiiliğin bir kolu olan Zeydiler, Yemen nüfusunun yaklaşık üçte birini oluşturmakta ve Osmanlı döneminden bu yana aktif bir varlık göstermektedirler. Osmanlı Devleti’nin bölgeye 1500’lü yıllarda girmesi ile birlikte Zeydi liderleri, sık sık ayaklanmalar gerçekleştiriyordu.
Osmanlılar, 1911 yılında ilk kez Saada’da bir Zeydi liderle özerklik anlaşması imzalayarak, 1918’de bölgeden çekilmelerinden önce yedi yıl esnasında bölgenin özerkliğini kabul etti.
1926’da doğan ve Husilerin güçlü ailelerinden biri olan Bedrettin el Husi, ileride Husi Cemaati’nin ruhani lideri olacaktı. Husi grubu, güçlü bir şekilde ABD ve İsrail karşıtı bir duruş sergilemekteydi. 1979’daki İran İslam Devrimi’nden etkilenen Husi hareketi, devrimin lideri Ali Hamaney’in ideolojisini benimseyerek İran ile ilk temaslarını kurmaya başladı.
Yemen, 1990 yılında iki ayrı devletin birleşmesi sonrası tek bir yönetim altında birleşti; ancak ortak bir askeri yapı oluşturulmadı. 1994’te gerçekleşen iç savaş sırasında, Bedrettin el Husi ve oğlu Hüseyin el Husi, İran’a sığındılar.
İran’ın Etkisi
Husiler, 1994’ten itibaren İran Devrim Muhafızları’ndan destek almaya başladılar. Devrim Muhafızları, Husilere askeri eğitim verirken, bu grup da ihtiyaç duyduğu silah, malzeme ve parayı çoğunlukla İran’dan temin etti.
Husilerin İran’dan aldıkları sivillerin eğitim gördüğü “öğrenim merkezleri” buralarda Humeyni öğretisi okutmaya başladılar. 2004’te, Husiler silahlı bir isyan başlattılar, Zeydi okullarına resmi izin verilmesi ve daha özerk bir yapının oluşturulması talepleriyle Yemen hükümetine karşı mücadele ettiler.
2004’te Hüseyin el Husi’nin öldürülmesinin ardından kardeşi Abdülmelik el Husi, grup lideri oldu. Suudi Arabistan’ın Yemen hükümetine verdiği destekle çatışmalar devam etti ve 2010’a kadar sürdü.
‘Arap Baharı’ Yardımıyla Güçlendiler
2010’da Tunus’ta patlak veren ve “Arap Baharı” olarak adlandırılan ayaklanmalar Yemen’e de sıçradı. Husiler güç boşluğundan yararlanarak bazı bölgelerde iktidarlarını artırdılar.
Buna rağmen, İran destekli Husiler, 21 Eylül 2014’te Başkent Sanaa’yı ele geçirdiler. Bu süreçte, Ali Abdullah Salih ile yapılan işbirliği önemli bir rol oynadı. Salih, 2017’de Suudi Arabistan ile işbirliği yapmaya çalışınca öldürüldü.
Husiler, başkentteki hükümet binalarını kontrol altına aldıktan sonra, İran ile çeşitli anlaşmalar yaparak enerji, ulaşım ve diğer alanlardaki işbirliklerini geliştirdiler.
2015 yılının başlarında, Cumhurbaşkanı Mansur Hadi ve hükümeti, ülkelerinde Husilerin egemenliğini kabul ederek istifa ettiler. Hadi, Aden şehrine kaçarak buradan yönetimini sürdürmeye çalıştı.
2015’ten Beri Süregelen İç Savaş
Mart 2015’te Suudi Arabistan, İran destekli Husilerin yayılmasına karşı Yemen’de askeri operasyona başladı. Kısa bir süreliğine Aden’i ele geçiren Husiler, Saada ve çevresindeki bölgeleri, kritik liman Hudeyda dahil olmak üzere, hâlâ kontrol etmeye devam ediyorlar.
Husiler, Suudi Arabistan ve İsrail’e yönelik füze saldırıları gerçekleştirmekte. Savaş süresince Birleşmiş Milletler aracılığıyla çeşitli ateşkes girişimlerinde bulunulmuş, ancak kalıcı bir çözüm sağlanamamıştır.
İsrail’in Gazze Operasyonuna Yanıt
Husiler, Kasım 2023 itibarıyla İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonları sonrası Kızıldeniz’de çeşitli saldırılar gerçekleştiriyor. Saldırılar, “İsrail’e yardım eden gemilere” yöneltiliyor ve bazı gemiler ya batırılıyor ya da ele geçiriliyor.
ABD, bölgedeki güvenliğin sağlanması amacıyla “Refah Muhafızı Operasyonu”nu başlatmış durumda. Bu kapsamda, Yemen’deki Husi hedeflerine hava saldırıları düzenliyor.
Anacak birçok firma, Kızıldeniz’den geçmek yerine alternatif rotalar kullanmayı tercih etmekte, bu durum global tedarik zinciri üzerinde olumsuz etkilere yol açmaktadır.
Birleşmiş Milletler’in raporlarına göre Husilerin, İran yapımı silahlarla iç içe geçmiş bir envanteri bulunmakta ve bu grupta yüz binlerce savaşçı olduğu tahmin edilmektedir.
Yemen’deki İnsani Kriz
Yemen’deki savaş, uluslararası insani yardım kuruluşlarının çalışmasını zorlaştırarak, 150 bini aşkın insanın ölümüne yol açtı. Yemen nüfusunun %80’i acil yardıma muhtaç durumda, milyonlarca çocuk ise açlık ve hastalık tehdidiyle karşı karşıya kalmaktadır.
“`
